Mirosław Bałka, Bab al-Dhahabi
Mirosław Bałka
182×206×16/Bab al-Dhahabi, 2017, obiekt, stal, 182 × 206 × 16 cm
Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca podarowana Galerii Arsenał przez artystę
Obiekt 182×206×16/Bab al-Dhahabi nawiązuje do Bramy Złotej w Jerozolimie – jednej z ośmiu znajdujących się w murach okalających Stare Miasto. Brama ta jako jedyna wiodła na Wzgórze Świątynne, lecz od czasu odbudowy murów przez Sulejmana Wspaniałego (1520–1566) pozostaje zamurowana. Stare Miasto oddaje wielokulturowy wymiar Jerozolimy – miejsca, w którym współistnieją trzy największe religie świata. Mieszczą się tu obiekty kultu chrześcijaństwa, judaizmu i islamu: bazylika Grobu Pańskiego i Wzgórze Świątynne (biblijne wzgórze Moria) ze Ścianą Płaczu, Kopułą na Skale i meczetem Al-Aksa. Z samą Bramą Złotą wiąże się wiele wierzeń religijnych. Tradycja judaistyczna głosi, że przez nią przybędzie do Jerozolimy Mesjasz (dlatego została zamknięta); biblijna mówi, że to miejsce spotkania Anny i Joachima (rodziców Marii) oraz wjazdu Chrystusa do Jerozolimy przed wydarzeniami Męki; wedle tradycji islamu tu wypełnią się dzieje świata i Allach ukaże się wiernym.
Mirosław Bałka odnosi się do niejednoznacznego statusu Bramy Złotej. Jej wielowymiarowość oddają różne nazwy: Bab al-Dhahabi (z arabskiego: Brama Żalu) czy Shaar Ha-Rahamim (z hebrajskiego: Brama Miłosierdzia). Obiekt w kolekcji Galerii Arsenał to lewe skrzydło współczesnej metalowej bramy znalezionej przez artystę, które w niczym nie przypomina zbudowanego z piaskowca oryginału. Zostało opatrzone arabską nazwą Bramy Złotej i pokazane w Białymstoku na wystawie „Uwaga! Granica” (Białystok-Lublin, 2017). Prawe skrzydło, noszące nazwę hebrajską, zaprezentowano w Lublinie. Brama Złota symbolicznie otwierała się na wschód – w tradycji chrześcijańskiej łączony ze zmartwychwstaniem.
Wzgórze Świątynne jest od wielu lat obszarem konfliktu między muzułmanami (administruje nim Jordania) a Izraelem, kontrolującym dostęp do tego terenu. Regularne starcia między Palestyńczykami a Izraelczykami to kolejne epizody we wspólnych muzułmańskich i żydowskich dziejach Wzgórza, naznaczone fanatyzmem religijnym i silnym poczuciem odrębności. Praca Bałki to głos sprzeciwu wobec historii pisanej w taki sposób. Rozdzielone skrzydła bramy mają, jak mówi artysta „tęsknić do siebie”, przypominać o współistnieniu religii będącym w istocie wyznacznikiem tożsamości Jerozolimy.
Izabela Kopania
Mirosław Bałka odnosi się do niejednoznacznego statusu Bramy Złotej. Jej wielowymiarowość oddają różne nazwy: Bab al-Dhahabi (z arabskiego: Brama Żalu) czy Shaar Ha-Rahamim (z hebrajskiego: Brama Miłosierdzia). Obiekt w kolekcji Galerii Arsenał to lewe skrzydło współczesnej metalowej bramy znalezionej przez artystę, które w niczym nie przypomina zbudowanego z piaskowca oryginału. Zostało opatrzone arabską nazwą Bramy Złotej i pokazane w Białymstoku na wystawie „Uwaga! Granica” (Białystok-Lublin, 2017). Prawe skrzydło, noszące nazwę hebrajską, zaprezentowano w Lublinie. Brama Złota symbolicznie otwierała się na wschód – w tradycji chrześcijańskiej łączony ze zmartwychwstaniem.
Wzgórze Świątynne jest od wielu lat obszarem konfliktu między muzułmanami (administruje nim Jordania) a Izraelem, kontrolującym dostęp do tego terenu. Regularne starcia między Palestyńczykami a Izraelczykami to kolejne epizody we wspólnych muzułmańskich i żydowskich dziejach Wzgórza, naznaczone fanatyzmem religijnym i silnym poczuciem odrębności. Praca Bałki to głos sprzeciwu wobec historii pisanej w taki sposób. Rozdzielone skrzydła bramy mają, jak mówi artysta „tęsknić do siebie”, przypominać o współistnieniu religii będącym w istocie wyznacznikiem tożsamości Jerozolimy.
Izabela Kopania