Marek Kijewski, Trzy najczcigodniejsze siostry zrodzone, 1994
Marek Kijewski
(„trzy najczcigodniejsze siostry zrodzone…”), 1994, sierść dzikiego kota, guma, foremki na jajka, farba aluminiowa, 24-karatowe złoto dukatowe, 3 elementy, 43 × 43 × 11 cm każdy
Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Galerię Arsenał
…Owe tajemnicze trzy siostry to pszczoły, ale jako pszczoły również dusze, których zdolność lub niezdolność do wieszczenia zależy od tego, czy są one „pełne”, czy też „puste”.
A.B. Cook, Journal of Hellenistic Studies, Vienna, 3, 1953
H. Usener, Milch und Hönig, Kleine Schriften, I/V, s. 400
Tekst towarzyszący pracy Marka Kijewskiego to poetycka wypowiedź nawiązującą do hymnu homeryckiego Do Hermesa i pism wybitnych badaczy tradycji antycznej. Obydwaj przywołani uczeni: Hermann Usener, niemiecki religioznawca i filolog, oraz Arthur Bernard Cook, brytyjski religioznawca i archeolog, poświęcili w swoich rozprawach nieco miejsca temu utworowi, wypowiadając się m.in. w zasadniczej kwestii rozpoznania „czcigodnych trzech sióstr”, o których pisał jego autor. Wieszczki obdarowane skrzydłami, o głowach przyprószonych siwizną niczym białym pyłem, żywiące się miodem-pokarmem bogów, badacze ci interpretują jako pszczoły.
Pszczołę można uznać za klucz pozwalający dotrzeć do sensu kompozycji Kijewskiego. Podobną rolę odgrywa złoto, będące materiałem użytym do wykonania pracy, jak też kwadrat – figura stanowiąca jej podstawową formę. Skądinąd te trzy motywy splatają się również w złotych, niemal kwadratowych tabliczkach z wyobrażeniem Thriae (pszczół-bogiń), odnalezionych na wyspie Rodos (zbiory The British Museum). Siła pracy Kijewskiego opiera się na relacjach między symbolicznymi znaczeniami przypisywanymi kwadratowi (figurze absolutu), złotu (oznaczającemu boskość) i pszczole (prorokini i karmicielce Zeusa).
Pszczoła to figura wieszczki, która obdarza swym darem, gdy jest pełna (czy też, przytaczając słowa hymnu, mówi prawdę, gdy nasyci się miodem). Antyczna myśl traktowała miód jako eliksir życia, pokarm bogów pozwalający widzieć więcej i głębiej, atrybut Artemidy, Dionizosa i Hermesa – boga zręcznej wymowy. Pojmowano więc miód nie tylko jako nektar boski, ale także jako natchnienie poetyckie. Figura proroka żywiącego się miodem znajduje odpowiednik w figurze poety karmiącego się natchnieniem. Poeta, będący antyczną figurą twórcy, w wielu metaforach literackich zestawiany był z pszczołą. Praca Kijewskiego, operująca bogatymi odniesieniami do antyku grecko-rzymskiego, może być więc widziana jako hermetyczna wypowiedź o naturze i istocie twórczości.
Izabela Kopania
A.B. Cook, Journal of Hellenistic Studies, Vienna, 3, 1953
H. Usener, Milch und Hönig, Kleine Schriften, I/V, s. 400
Tekst towarzyszący pracy Marka Kijewskiego to poetycka wypowiedź nawiązującą do hymnu homeryckiego Do Hermesa i pism wybitnych badaczy tradycji antycznej. Obydwaj przywołani uczeni: Hermann Usener, niemiecki religioznawca i filolog, oraz Arthur Bernard Cook, brytyjski religioznawca i archeolog, poświęcili w swoich rozprawach nieco miejsca temu utworowi, wypowiadając się m.in. w zasadniczej kwestii rozpoznania „czcigodnych trzech sióstr”, o których pisał jego autor. Wieszczki obdarowane skrzydłami, o głowach przyprószonych siwizną niczym białym pyłem, żywiące się miodem-pokarmem bogów, badacze ci interpretują jako pszczoły.
Pszczołę można uznać za klucz pozwalający dotrzeć do sensu kompozycji Kijewskiego. Podobną rolę odgrywa złoto, będące materiałem użytym do wykonania pracy, jak też kwadrat – figura stanowiąca jej podstawową formę. Skądinąd te trzy motywy splatają się również w złotych, niemal kwadratowych tabliczkach z wyobrażeniem Thriae (pszczół-bogiń), odnalezionych na wyspie Rodos (zbiory The British Museum). Siła pracy Kijewskiego opiera się na relacjach między symbolicznymi znaczeniami przypisywanymi kwadratowi (figurze absolutu), złotu (oznaczającemu boskość) i pszczole (prorokini i karmicielce Zeusa).
Pszczoła to figura wieszczki, która obdarza swym darem, gdy jest pełna (czy też, przytaczając słowa hymnu, mówi prawdę, gdy nasyci się miodem). Antyczna myśl traktowała miód jako eliksir życia, pokarm bogów pozwalający widzieć więcej i głębiej, atrybut Artemidy, Dionizosa i Hermesa – boga zręcznej wymowy. Pojmowano więc miód nie tylko jako nektar boski, ale także jako natchnienie poetyckie. Figura proroka żywiącego się miodem znajduje odpowiednik w figurze poety karmiącego się natchnieniem. Poeta, będący antyczną figurą twórcy, w wielu metaforach literackich zestawiany był z pszczołą. Praca Kijewskiego, operująca bogatymi odniesieniami do antyku grecko-rzymskiego, może być więc widziana jako hermetyczna wypowiedź o naturze i istocie twórczości.
Izabela Kopania
