Krzysztof Bednarski, Miejsce dla dwojga I i II
Krzysztof Bednarski, Miejsce dla dwojga I, 1992, drewno opalane, siatka metalowa, dwa naczynia szklane, pigment, 167 × 51 × 23 cm
Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Galerię Arsenał
Obiekty Miejsce dla dwojga I oraz Miejsce dla dwojga II stanowiły jeden z elementów Ciemnego pasażu II, złożonej instalacji przestrzennej, którą Krzysztof Bednarski zbudował w Galerii Arsenał w 1993 r. Należy ona do większego cyklu instalacji, u źródeł których leżały doświadczenia związane z powstaniem Moby Dicka (1987), jednej z przełomowych prac w twórczości artysty. Pasaże, których zamknięciem jest Pasaż słoneczny z 1995 r., Bednarski realizował przez kilka lat, wykorzystując powtarzające się elementy – układane w różnych konfiguracjach koronkowe serwetki, stalowy stół, czerwone i niebieskie żarówki, słoiki czy gałęzie. W Ciemnym pasażu II dominowały obiekty zbliżone do półek, szafek i gablot, odnoszące się do sfery domu, codzienności i prywatności.
Obiekt Miejsce dla dwojga I zbudowany został na kształt wydłużonej szafki o trzech wnękach: dwóch pionowych, jasnych, przesłoniętych gęstą, metalową kratką oraz jednej poziomej, zwęglonej, ułożonej pod pionowymi. W górnej części każdej z pionowych wnęk wbudowana została żarówka świecąca białym światłem, zaś w ich dolnych ściankach wydrążono otwory. W poziomej wnęce podwieszono dwa słoiki wypełnione białym pigmentem. Poprzez otwory trzy części obiektu „komunikują się” ze sobą: z pionowych do poziomej spływa wewnętrzne światło, zmaterializowane na swój sposób w białym pigmencie. Z kolei Miejsce dla dwojga II to obiekt zbliżony kształtem do poprzedniego, zbudowany z trzech zwęglonych belek ułożonych w identycznej konfiguracji. Jest więc negatywem Miejsca dla dwojga I. Zależności między tymi dwoma obiektami oddają wewnętrzne relacje zachodzące w Ciemnym pasażu II: logikę lustrzanych odbić, powtórzeń, pozytywów-negatywów, symetrii znaczeń i form. Obydwa Miejsca wpisane zostały w skomplikowaną siatkę znaczeń i treści odwołujących się do mitologii artysty, wspomnień domu, dzieciństwa. Pasaże to przejścia, metamorfozy, przeistoczenia, jakie zachodzą w makrokosmosie instalacji i mikrokosmosie obiektu. Owa idea przemiany, wpisana w przedmioty, w połączeniu z warstwą prywatnych doświadczeń sprawia, iż poszczególne elementy pasaży trudno odczytać, złamać narzucony przez Bednarskiego kod dostępu.
Z drugiej strony na obydwa Miejsca dla dwojga można spojrzeć jak na elementy wszechotaczającego nas świata przedmiotów. Rzeczy, które mają swoją biografię, strukturę, zarówno zewnętrzne (społeczne), jak i wewnętrzne (własne) życie. Bednarski wykorzystuje skądinąd tak prymarne budulce, jak drewno, metal, światło i pigment. Drewno, jak pisał francuski socjolog Jean Baudrillard, czerpie swoje życie z ziemi, oddycha i pracuje, starzeje się, ma swój zapach i wewnętrzne ciepło. Jest więc materią/materiałem, które charakteryzuje jakaś forma istnienia. Podobnie światło, z przypisanymi mu licznymi symbolicznymi skojarzeniami, u Bednarskiego spływa do szklanego pojemnika, jakby wbrew swej istocie zmieniając się w czystą materię. Budowane przez artystę obiekty funkcjonują w siatce pierwotnych, archetypicznych odniesień, kierujących skojarzenia w stronę tak fundamentalnych kwestii, jak pytanie o istotę życia, logikę świata, drogę i towarzyszące jej rytuały przejścia.
Obiekt Miejsce dla dwojga I zbudowany został na kształt wydłużonej szafki o trzech wnękach: dwóch pionowych, jasnych, przesłoniętych gęstą, metalową kratką oraz jednej poziomej, zwęglonej, ułożonej pod pionowymi. W górnej części każdej z pionowych wnęk wbudowana została żarówka świecąca białym światłem, zaś w ich dolnych ściankach wydrążono otwory. W poziomej wnęce podwieszono dwa słoiki wypełnione białym pigmentem. Poprzez otwory trzy części obiektu „komunikują się” ze sobą: z pionowych do poziomej spływa wewnętrzne światło, zmaterializowane na swój sposób w białym pigmencie. Z kolei Miejsce dla dwojga II to obiekt zbliżony kształtem do poprzedniego, zbudowany z trzech zwęglonych belek ułożonych w identycznej konfiguracji. Jest więc negatywem Miejsca dla dwojga I. Zależności między tymi dwoma obiektami oddają wewnętrzne relacje zachodzące w Ciemnym pasażu II: logikę lustrzanych odbić, powtórzeń, pozytywów-negatywów, symetrii znaczeń i form. Obydwa Miejsca wpisane zostały w skomplikowaną siatkę znaczeń i treści odwołujących się do mitologii artysty, wspomnień domu, dzieciństwa. Pasaże to przejścia, metamorfozy, przeistoczenia, jakie zachodzą w makrokosmosie instalacji i mikrokosmosie obiektu. Owa idea przemiany, wpisana w przedmioty, w połączeniu z warstwą prywatnych doświadczeń sprawia, iż poszczególne elementy pasaży trudno odczytać, złamać narzucony przez Bednarskiego kod dostępu.
Z drugiej strony na obydwa Miejsca dla dwojga można spojrzeć jak na elementy wszechotaczającego nas świata przedmiotów. Rzeczy, które mają swoją biografię, strukturę, zarówno zewnętrzne (społeczne), jak i wewnętrzne (własne) życie. Bednarski wykorzystuje skądinąd tak prymarne budulce, jak drewno, metal, światło i pigment. Drewno, jak pisał francuski socjolog Jean Baudrillard, czerpie swoje życie z ziemi, oddycha i pracuje, starzeje się, ma swój zapach i wewnętrzne ciepło. Jest więc materią/materiałem, które charakteryzuje jakaś forma istnienia. Podobnie światło, z przypisanymi mu licznymi symbolicznymi skojarzeniami, u Bednarskiego spływa do szklanego pojemnika, jakby wbrew swej istocie zmieniając się w czystą materię. Budowane przez artystę obiekty funkcjonują w siatce pierwotnych, archetypicznych odniesień, kierujących skojarzenia w stronę tak fundamentalnych kwestii, jak pytanie o istotę życia, logikę świata, drogę i towarzyszące jej rytuały przejścia.
Izabela Kopania
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk