Rzeźba multimedialna Piotra Wysockiego tak w warstwie narracyjnej, jak i formalnej ma kompozycję szkatułkową – to opowieść w opowieści, wizja filmowca amatora, której Wysocki nadał symboliczny wymiar. Krzyż jest efektem współpracy artysty i Mieczysława Zielińskiego, patrioty i byłego harcerza, który od wielu lat rejestruje kamerą msze i uroczystości państwowe. Wysocki i Zieliński (wówczas 78-letni) spotkali się przypadkowo pod Pałacem Prezydenckim w Warszawie w 2010 roku, gdy dokumentowali żałobę po ofiarach katastrofy polskiego samolotu z delegacją państwową pod Smoleńskiem. Wspólnie pojechali też do Krakowa na pogrzeb pary prezydenckiej, Marii i Lecha Kaczyńskich.
 
Konstrukcja pracy, złożona z 15 monitorów wmontowanych w minimalistyczne metalowe moduły, stanowi odniesienie do krzyża spontanicznie ustawionego w czasie żałoby na Krakowskim Przedmieściu. Na każdym z ekranów pokazywany jest inny materiał wideo. Ujęcia podniosłej ciszy tuż po katastrofie, których wizualnym odpowiednikiem jest dywan zniczy, przeplatają się z kadrami z pogrzebu pary prezydenckiej, a także późniejszymi niechlubnymi wydarzeniami, które zyskały miano „bitwy o krzyż”. Wysocki pokazuje doskonale uchwycony przez Zielińskiego przekrój społecznych nastrojów i zachowań. Obok ludzi skupionych na modlitwie i harcerzy ze sztandarami pojawiają się fanatycy ślepo oddani wyznawanej ideologii. Na powagę żałoby i dostojeństwo konduktu pogrzebowego nakłada się retoryka nienawiści: nacjonalizmu i skrajnego katolicyzmu, haseł antyrządowych, antysemickich i antyrosyjskich. Piętnaście równoległych, nawarstwiających się zapisów dobrze oddaje ideologiczne konflikty i rozbicie społeczeństwa.
 
Żałobę Wysocki pokazuje z perspektywy zaangażowanego w nią uczestnika. Krzyż, w którego ramy ujęte zostały projekcje, nie niweluje obecnej w wielu przekazach agresji, nie dystansuje odbiorcy wobec zarejestrowanych wydarzeń, ale pozwala nadać oglądanemu materiałowi pewną perspektywę. Wspólny obraz Wysockiego i Zielińskiego to obraz o jednostce i o tłumie, o religijności, uwikłaniu w fanatyzm, politykę i opacznie pojmowany patriotyzm.
 
Izabela Kopania

Tekst opublikowany w książce I. Kopania, „Zbiór otwarty. Prace z Kolekcji II Galerii Arsenał w Białymstoku”, Białystok 2012