Bohaterów wideo Zupa Karoliny Breguły cechuje niepewność i niemożność zajęcia zdecydowanego stanowiska wobec rzeczywistości. Gra aktorska, sposób operowania kamerą i charakter narracji przypominają spektakle Teatru Telewizji, a całość mieści się w kategoriach teatru absurdu. Artystka nadaje swej pracy kontekst historyczny: Zupa stanowi bezpośrednie nawiązanie do wydarzenia Wyjście w Galerii Wschodniej w Łodzi w 1989 r. Sięgając po wiertarki dostarczone przez artystów i robiąc dziury w ścianach, goście mogli zobaczyć performans – odbywającą się w mieszkaniu zaprzyjaźnionej sąsiadki ucztę twórców związanych ze Wschodnią. Na wideo Breguły można dostrzec wiertła przenikające przez ścianę.

Zupa przedstawia spotkanie grupy artystów przy zastawionym do obiadu stole. Zebrali się, by omówić formę swego udziału w rewolucji, przedstawionej jako odgłosy uporczywego remontu. Uczta to jednak bardziej stypa niż spotkanie organizacyjne – uczestnicy nie wykazują chęci szczególnego zaangażowania w wydarzenia „za drzwiami”. Wszelkie inicjatywy są negowane. Odrzucona zostaje propozycja składki i zakupu dodatkowych puszek farby. Oferta wykorzystania obrusów na transparenty zostaje odebrana jako szaleństwo. Jeden z artystów proponuje uznać kwestie ideologiczne za drugorzędne – wiodąca powinna być estetyka działań. Wielu zajmuje pozycje konformistyczne, sugerując konieczność dbania o wolność twórczą w zgodzie z prawem. W reakcji na to stanowisko pada stwierdzenie: „to już lepiej nic nie robić”. W szczególny sposób wybrzmiewa deklaracja: „ja już nie wierzę w remont”. Stanowi rekapitulację nastrojów i postulat, by zająć się własnymi sprawami.

Przywołując dylematy twórców w czasie transformacji ustrojowej, Breguła snuje refleksję na temat politycznego i społecznego zaangażowania świata sztuki. Poruszony przez nią problem ma jednak szerszy zasięg. Z niejaką dozą ironii, w momencie wymiany zdań na temat wolnego i klatkowego chowu kur, przekłada się na współczesność. Na obydwu płaszczyznach czasowych zapalne momenty spotkania są łagodzone m.in. dyskusją o sąsiadach czy propozycją obserwacji profilu jednej z uczestniczek na FB. Artystka pyta o sens, możliwość i sprawczość aktywizmu w ramach działań artystycznych. Czy sztuka to narzędzie właściwe, a artyści zdolni są wyjść poza ograniczenia własnego pola?

Izabela Kopania

Karolina Breguła jest znakomitą artystką, wykładowczynią w szczecińskiej ASP, laureatką konkursu Samsung Art Master, brała udział w 55. Biennale w Wenecji. Wybrana do zakupu praca Zupa to film w konwencji teatru absurdu. Opowiada o społecznej pozycji i dylematach twórcy w czasie transformacji politycznej. Zupa jest zarazem nawiązaniem do akcji „Wyjście” z 1989 roku, czyli zorganizowanej w mieszkaniu sąsiadującym z łódzką Galerią Wschodnią uczty artystów, którą widzowie mogli podglądać z galerii po zrobieniu dziury w ścianie.