Viktor Marushchenko, DREAMLAND DONBAS
Viktor Marushchenko, Dreamland Donbas, 2004, 66 fotografii, 32 szt.: 15 × 21 cm; 34 szt.: 60 × 90 cm. Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Podlaskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w 2005 r.
W projekcie Dreamland Donbas Viktor Marushchenko dokumentuje życie górników pracujących niegdyś w kopalniach Donieckiego Zagłębia Węglowego. Mimo iż w 2004 r. znaczna część ośrodków była już zamknięta, to dla doskonałej większości około 60 tys. mieszkających tam ludzi wciąż były one źródłem węgla. Nielegalnie wydobywany i sprzedawany na bazarach stanowił podstawę ich skromnej egzystencji. Sfotografowani mężczyźni, kobiety i nastolatki pracowali w kopankach – biedaszybach, dość płytkich kopalniach odkrywkowych. Sytuacja w regionie zmieniła się w 2014 r., po uaktywnieniu się Rosji. Wówczas kopanki, wbrew znaczeniu terminu, nabrały rozmiarów dużych kopalni, kontrolowanych przez prorosyjskich separatystów. Prasę obiegały wówczas informacje o ukraińskim węglu nielegalnie docierającym do Europy przez Rosję.
Marushchenko pokazuje swoich bohaterów przy pracy – gdy taczkami, wiadrami, w workach bądź na prowizorycznych saniach transportują bryły węgla. Ich postaci zderza z bezmiarem rozległego krajobrazu, srogiej pustki usłanej śniegiem, którą przełamują szare bloki mieszkalne, hałdy ziemi i rachityczne szkielety drzew. Kilkoro z nich artysta uchwycił pod ziemią, ubrudzonych pyłem, z latarkami na kaskach. Kobiety zostały sfotografowane także we wnętrzach domów – ubogich, brudnych, odrapanych, z glinianymi piecami. Marushchenko pokazuje ekstremalną biedę mieszkańców jednego z najbardziej ongiś zindustrializowanych obszarów dawnego ZSRR i współczesnej Ukrainy.
Wśród zdjęć jest kilka kadrów, które nie przystają do poprzednich. Jedna z kobiet, sfotografowana po pracy z czarną od węgla twarzą, w spodniach i pasiastym swetrze, zapozowała także w pudrowej sukni balowej, z łańcuchem choinkowym w roli boa. Artysta uchwycił ją w kuchni, „dużym pokoju” i na tle kolorowej tapety przedstawiającej idylliczny krajobraz. Na innym zdjęciu, z upiętymi włosami, w eleganckiej czarnej sukni, zalotnie wyłania się zza białej firanki. Proza i trud codzienności zostały zderzone z marzeniami o lepszym życiu, tęsknotą za jego kolorytem i beztroską. Każda z fotograficznych scen rodzajowych jest głębokim portretem psychologicznym. Ze zdjęć Marushchenki wyłania się człowiek i wszystko to, co stanowi o jego życiu, a w czego uchwyceniu pomaga artyście opanowanie warsztatu, oko wyczulone na niuanse społeczne i nieuprzedzone spojrzenie.
Izabela Kopania
***
Projekt Dreamland Donbas opiera się na serii dokumentalnych fotografii Viktora Marushchenki wykonanych w miastach Donbasu zimą 2003 roku. To subtelne, znakomite formalnie fotografie, będące reminiscencją płócien flamandzkiego malarza Petera Bruegla czy tradycyjnego malarstwa chińskiego. Sceny codziennego życia małych zabieganych figurek ludzkich i wielkie naturalne pejzaże wydają się być głównymi bohaterami zdjęć. Oprócz doświadczenia przyjemności estetycznej uderza kontrast między formalnym wyrafinowaniem fotografii a ich tematyką, kontrast, który zmusza do refleksji nad życiem na ziemi Donbasu.
Dreamland Donbas pokazuje świat, w którym ekstremalna bieda spotyka się z niewiarygodnym bogactwem, miejsce szarej rzeczywistości i kolorowych snów. Projekt ukazuje niegdyś dobrze prosperujących i zabezpieczonych socjalnie mieszkańców Donbasu, którzy dzisiaj zarabiają na życie, pracując nielegalnie w nieczynnych kopalniach.
Kobiety i nastolatki ręcznie wydobywają węgiel i sprzedają na lokalnych bazarach. Na fotografiach Marushchenki widzimy kobiety górników i górników nastolatków, zniszczonych życiem mężczyzn pracujących w biedaszybach. Widzimy ich domy i ich marzenia. W oficjalnie zamkniętych kopalniach pracuje nielegalnie 60 tysięcy górników.
Mimo wszystko projekt Dreamland Donbas nie próbuje szokować. Fotografie Viktora Marushchenki są taktowne i głęboko humanistyczne. Artysta dokumentuje marzenia i idee ludzi oraz ich tęsknotę do piękna pomimo trudnych warunków życia. Tworząc instalację, Viktor Marushchenko i kurator Jerzy Onuch posłużyli się fototapetą z krajobrazem – elementem często występującym w tych fotografiach, który pomimo swojej kiczowatości ucieleśnia pragnienie piękna. W ten sposób zwracają uwagę na przestrzeń prywatną w trudnym życiu w postsowieckich kompleksach przemysłowych.
Projekt został pokazany po raz pierwszy jesienią 2004 roku na 26. Biennale w San Paulo w Brazylii. W 2005 roku był prezentowany w Centrum Sztuki Współczesnej w Kijowie (Ukraina) oraz w Museo de Arte Contemporaneo w Santiago (Chile).
Projekt został zrealizowany dzięki pomocy International Renaissance Foundation i Ambasady Królestwa Holandii w Kijowie.
Marushchenko pokazuje swoich bohaterów przy pracy – gdy taczkami, wiadrami, w workach bądź na prowizorycznych saniach transportują bryły węgla. Ich postaci zderza z bezmiarem rozległego krajobrazu, srogiej pustki usłanej śniegiem, którą przełamują szare bloki mieszkalne, hałdy ziemi i rachityczne szkielety drzew. Kilkoro z nich artysta uchwycił pod ziemią, ubrudzonych pyłem, z latarkami na kaskach. Kobiety zostały sfotografowane także we wnętrzach domów – ubogich, brudnych, odrapanych, z glinianymi piecami. Marushchenko pokazuje ekstremalną biedę mieszkańców jednego z najbardziej ongiś zindustrializowanych obszarów dawnego ZSRR i współczesnej Ukrainy.
Wśród zdjęć jest kilka kadrów, które nie przystają do poprzednich. Jedna z kobiet, sfotografowana po pracy z czarną od węgla twarzą, w spodniach i pasiastym swetrze, zapozowała także w pudrowej sukni balowej, z łańcuchem choinkowym w roli boa. Artysta uchwycił ją w kuchni, „dużym pokoju” i na tle kolorowej tapety przedstawiającej idylliczny krajobraz. Na innym zdjęciu, z upiętymi włosami, w eleganckiej czarnej sukni, zalotnie wyłania się zza białej firanki. Proza i trud codzienności zostały zderzone z marzeniami o lepszym życiu, tęsknotą za jego kolorytem i beztroską. Każda z fotograficznych scen rodzajowych jest głębokim portretem psychologicznym. Ze zdjęć Marushchenki wyłania się człowiek i wszystko to, co stanowi o jego życiu, a w czego uchwyceniu pomaga artyście opanowanie warsztatu, oko wyczulone na niuanse społeczne i nieuprzedzone spojrzenie.
Izabela Kopania
***
Projekt Dreamland Donbas opiera się na serii dokumentalnych fotografii Viktora Marushchenki wykonanych w miastach Donbasu zimą 2003 roku. To subtelne, znakomite formalnie fotografie, będące reminiscencją płócien flamandzkiego malarza Petera Bruegla czy tradycyjnego malarstwa chińskiego. Sceny codziennego życia małych zabieganych figurek ludzkich i wielkie naturalne pejzaże wydają się być głównymi bohaterami zdjęć. Oprócz doświadczenia przyjemności estetycznej uderza kontrast między formalnym wyrafinowaniem fotografii a ich tematyką, kontrast, który zmusza do refleksji nad życiem na ziemi Donbasu.
Dreamland Donbas pokazuje świat, w którym ekstremalna bieda spotyka się z niewiarygodnym bogactwem, miejsce szarej rzeczywistości i kolorowych snów. Projekt ukazuje niegdyś dobrze prosperujących i zabezpieczonych socjalnie mieszkańców Donbasu, którzy dzisiaj zarabiają na życie, pracując nielegalnie w nieczynnych kopalniach.
Kobiety i nastolatki ręcznie wydobywają węgiel i sprzedają na lokalnych bazarach. Na fotografiach Marushchenki widzimy kobiety górników i górników nastolatków, zniszczonych życiem mężczyzn pracujących w biedaszybach. Widzimy ich domy i ich marzenia. W oficjalnie zamkniętych kopalniach pracuje nielegalnie 60 tysięcy górników.
Mimo wszystko projekt Dreamland Donbas nie próbuje szokować. Fotografie Viktora Marushchenki są taktowne i głęboko humanistyczne. Artysta dokumentuje marzenia i idee ludzi oraz ich tęsknotę do piękna pomimo trudnych warunków życia. Tworząc instalację, Viktor Marushchenko i kurator Jerzy Onuch posłużyli się fototapetą z krajobrazem – elementem często występującym w tych fotografiach, który pomimo swojej kiczowatości ucieleśnia pragnienie piękna. W ten sposób zwracają uwagę na przestrzeń prywatną w trudnym życiu w postsowieckich kompleksach przemysłowych.
Projekt został pokazany po raz pierwszy jesienią 2004 roku na 26. Biennale w San Paulo w Brazylii. W 2005 roku był prezentowany w Centrum Sztuki Współczesnej w Kijowie (Ukraina) oraz w Museo de Arte Contemporaneo w Santiago (Chile).
Projekt został zrealizowany dzięki pomocy International Renaissance Foundation i Ambasady Królestwa Holandii w Kijowie.
