Leszek Lewandowski, Portret trumienny
Leszek Lewandowski
Portret trumienny, 2006, obiekt (lustra, lampy neonowe, sklejka), 62 × 74 × 22 cm
Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Galerię Arsenał
Geneza obiektów Leszka Lewandowskiego leży w doświadczeniach op-artu i sztuki kinetycznej. Artystę interesują uwarunkowania percepcji wzrokowej, które bada za pomocą światła, zwierciadeł optycznych i nieskomplikowanych zwykle kombinacji linii. W części obiektów stosuje on zabieg polegający na umieszczeniu lustra i lamp neonowych wewnątrz stosunkowo płytkiej, wykonanej ze sklejki kasety. Uzyskuje w ten sposób efekt nieskończonej głębi, iluzji przestrzeni wciągającej widza.
Portret trumienny należy do grupy obiektów, w których badania Lewandowskiego nad mechanizmami spostrzegania splatają się z rozważaniami na temat Absolutu, duchowości i porządku kryjącego się za złudzeniami, jakich doświadczamy w codziennym kontakcie z rzeczywistością. Stela, nawiązująca kształtem do antycznych tablic grobowych, Macewa – do żydowskich płyt nagrobnych, Memento, mające formę krzyża równoramiennego i Portret trumienny, ujęty w ramy pięciokąta foremnego, niosą ze sobą pierwiastek transcendencji wiązany nie tyle z konkretnym systemem religijnym, co z przeczuciem istnienia wyższego ładu panującego nad chaosem. Ten szczególny, metafizyczny wydźwięk prac potęgowany jest przez symbolicznie potraktowane i zwielokrotnione w lustrzanych odbiciach światło.
Omawiany obiekt stanowi bezpośrednie nawiązanie do portretów trumiennych powstających w Rzeczypospolitej od początku XVII do końca XVIII w. Ich forma dostosowana była do kształtu krótszego boku trumny, na którym były mocowane na czas mszy żałobnej. Zapewniały duchową obecność zmarłego oraz tworzyły atmosferę współistnienia porządku ziemskiego i duchowego. Po pochówku, umieszczane w kościołach, pełniły funkcję epitafiów. W pracy Lewandowskiego wystawność sarmackich konterfektów została wyparta przez geometryczny minimalizm, a wizerunek zmarłego – przez odbijające się w podświetlonym lustrze oblicze widza. W Portrecie trumiennym, mającym charakter świeckiego epitafium, sacrum łączy się z profanum, stawiając oglądających – którzy obcują z własnym odbiciem znajdującym się przez chwilę niejako po drugiej stronie rzeczywistości – tak w obliczu doświadczenia kresu, jak i nieskończoności.
Izabela Kopania
Portret trumienny należy do grupy obiektów, w których badania Lewandowskiego nad mechanizmami spostrzegania splatają się z rozważaniami na temat Absolutu, duchowości i porządku kryjącego się za złudzeniami, jakich doświadczamy w codziennym kontakcie z rzeczywistością. Stela, nawiązująca kształtem do antycznych tablic grobowych, Macewa – do żydowskich płyt nagrobnych, Memento, mające formę krzyża równoramiennego i Portret trumienny, ujęty w ramy pięciokąta foremnego, niosą ze sobą pierwiastek transcendencji wiązany nie tyle z konkretnym systemem religijnym, co z przeczuciem istnienia wyższego ładu panującego nad chaosem. Ten szczególny, metafizyczny wydźwięk prac potęgowany jest przez symbolicznie potraktowane i zwielokrotnione w lustrzanych odbiciach światło.
Omawiany obiekt stanowi bezpośrednie nawiązanie do portretów trumiennych powstających w Rzeczypospolitej od początku XVII do końca XVIII w. Ich forma dostosowana była do kształtu krótszego boku trumny, na którym były mocowane na czas mszy żałobnej. Zapewniały duchową obecność zmarłego oraz tworzyły atmosferę współistnienia porządku ziemskiego i duchowego. Po pochówku, umieszczane w kościołach, pełniły funkcję epitafiów. W pracy Lewandowskiego wystawność sarmackich konterfektów została wyparta przez geometryczny minimalizm, a wizerunek zmarłego – przez odbijające się w podświetlonym lustrze oblicze widza. W Portrecie trumiennym, mającym charakter świeckiego epitafium, sacrum łączy się z profanum, stawiając oglądających – którzy obcują z własnym odbiciem znajdującym się przez chwilę niejako po drugiej stronie rzeczywistości – tak w obliczu doświadczenia kresu, jak i nieskończoności.
Izabela Kopania
