Leszek Lewandowski, Imaginoskop
Leszek Lewandowski
Imaginoskop, 2002, obiekt (silnik, sklejka, żarówka), wys. 40, ⌀ 30 cm
Kolekcja II Galerii Arsenał w Białymstoku. Praca zakupiona przez Galerię Arsenał
U źródeł projektów Leszka Lewandowskiego leży nieufność wobec ludzkiej percepcji. Ów sceptycyzm towarzyszy jego poszukiwaniom artystycznym od wielu lat, prowadząc z jednej strony do podważania mechanizmów spostrzegania, z drugiej zaś do ciągłego ujawniania wątpliwego statusu prawdy oraz tego, co powszechnie odbierane jest jako oczywiste. Lewandowski korzysta przy tym z zasobów kultury i nauki: sięga po doświadczenia op-artu oraz sztuki kinetycznej, zdobycze matematyki, optyki i psychologii percepcji.
Imaginoskop to cylindryczny obiekt wprowadzany w ruch za pomocą niewielkiego silnika. Dzięki perforowanej powierzchni i umieszczonej wewnątrz żarówce obracający się wokół własnej osi walec rzutuje na ściany wirujące spirale światła. Instalacja uaktywnia się w momencie wkroczenia w jej przestrzeń oglądającego. To on, wystawiony na działanie jednostajnego ruchu kręgów świetlnych, ulega różnego rodzaju złudzeniom, doświadcza zaburzeń odbioru i stanów, które mogą być bliskie transowi, hipnozie czy otumanieniu. Poddając próbie spostrzeganie, Lewandowski podaje w wątpliwość wizję rzeczywistości będącą wynikiem subiektywnej interpretacji bodźców dochodzących z otoczenia. Aranżuje sytuację balansującą na granicy gry z widzem i eksperymentów z iluzją, aby sprowokować do refleksji nad bezkrytycznie uwewnętrznianymi obrazami świata.
Imaginoskop można interpretować w kontekście Wstępu do imagineskopii (wyd. 1977) autorstwa Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego (pseud. zapewne Stanisława Moskala). W prześmiewczym traktacie, utrzymanym w konwencji tekstu naukowego, przedstawia on cele, metodologię i narzędzia badawcze imagineskopii – fikcyjnej nauki o poszerzaniu wyobraźni za pośrednictwem zmysłu wzroku. Podstawowym instrumentem służącym do tego celu jest imagineskop, czyli „każdy otwór dziurawiący na wylot jakąkolwiek stałą substancję”, np. dziura po sęku w desce. Podgrobelski opatruje swój wywód przypisami i bibliografią, konstruuje fachowe opisy, które ilustruje rysunkami technicznymi. Przerysowana „akademicka” narracja służy ośmieszeniu hermetycznego dyskursu nauki oraz ludzkiej skłonności do apriorycznego przyjmowania jej ustaleń. Lewandowski wydaje się zachowywać podobny dystans do nauk ścisłych. Nie tyle jednak dyskredytuje ich osiągnięcia, co pokazuje ich niewystarczalność, konfrontując je z niezgłębioną w istocie potęgą wyobraźni.
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
Imaginoskop to cylindryczny obiekt wprowadzany w ruch za pomocą niewielkiego silnika. Dzięki perforowanej powierzchni i umieszczonej wewnątrz żarówce obracający się wokół własnej osi walec rzutuje na ściany wirujące spirale światła. Instalacja uaktywnia się w momencie wkroczenia w jej przestrzeń oglądającego. To on, wystawiony na działanie jednostajnego ruchu kręgów świetlnych, ulega różnego rodzaju złudzeniom, doświadcza zaburzeń odbioru i stanów, które mogą być bliskie transowi, hipnozie czy otumanieniu. Poddając próbie spostrzeganie, Lewandowski podaje w wątpliwość wizję rzeczywistości będącą wynikiem subiektywnej interpretacji bodźców dochodzących z otoczenia. Aranżuje sytuację balansującą na granicy gry z widzem i eksperymentów z iluzją, aby sprowokować do refleksji nad bezkrytycznie uwewnętrznianymi obrazami świata.
Imaginoskop można interpretować w kontekście Wstępu do imagineskopii (wyd. 1977) autorstwa Śledzia Otrembusa Podgrobelskiego (pseud. zapewne Stanisława Moskala). W prześmiewczym traktacie, utrzymanym w konwencji tekstu naukowego, przedstawia on cele, metodologię i narzędzia badawcze imagineskopii – fikcyjnej nauki o poszerzaniu wyobraźni za pośrednictwem zmysłu wzroku. Podstawowym instrumentem służącym do tego celu jest imagineskop, czyli „każdy otwór dziurawiący na wylot jakąkolwiek stałą substancję”, np. dziura po sęku w desce. Podgrobelski opatruje swój wywód przypisami i bibliografią, konstruuje fachowe opisy, które ilustruje rysunkami technicznymi. Przerysowana „akademicka” narracja służy ośmieszeniu hermetycznego dyskursu nauki oraz ludzkiej skłonności do apriorycznego przyjmowania jej ustaleń. Lewandowski wydaje się zachowywać podobny dystans do nauk ścisłych. Nie tyle jednak dyskredytuje ich osiągnięcia, co pokazuje ich niewystarczalność, konfrontując je z niezgłębioną w istocie potęgą wyobraźni.
Izabela Kopania
fot. Jan Szewczyk
fot. Jan Szewczyk
