Po ukończeniu studiów w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1981) Waldemar Umiastowski tworzył w duchu Nowej Ekspresji, kierunku rozwijającego się w Polsce przez niecałą dekadę lat 80. ubiegłego wieku i skupiającego twórców, których łączyła postawa kontestacji komunistycznej rzeczywistości, w tym również oficjalnego obiegu sztuki, a na płaszczyźnie artystycznej – nowatorstwo poszukiwań, odwoływanie się do nieokiełznanej wyobraźni, jak też rozmach formalny i treściowy. Umiastowski operował wówczas pospiesznie rysowanymi piktogramami odnoszącymi się do życia ulicy, sięgał po wątki religijne i polityczne. Nakładana zamaszystym gestem farba ściekała po płótnie, rysunki, napisy oraz dekoracyjne bordiury szczelnie pokrywały powierzchnię jego prac, stwarzając wrażenie wszechogarniającego chaosu.
 
Artysta dosyć gwałtownie, ok. 1987 roku, porzucił obrazowanie właściwe Nowej Ekspresji. Radykalnie uprościł język wypowiedzi – płótna zaczął pokrywać dużymi płaszczyznami farby, a repertuar motywów ograniczył do kilku geometryzujących elementów odwołujących się do form architektonicznych. Zawężeniu uległa także paleta barw – zdominowały ją brudne brązy i szarości, przyszarzałe błękity oraz brązowoczarna rdza imitująca stare złoto.
 
Ascetyczne płótna Umiastowskiego można traktować jako odautorski komentarz na temat sztuki i tworzenia. Zmiana języka malarskiego wiązała się ze zmianą postawy artystycznej i miała w znacznej mierze wymiar etyczny. Dyscyplina, jakiej artysta poddał formę, barwę i świat przedstawiony, umożliwiła mu skupienie się na malarstwie jako takim i na organicznych składnikach obrazu. Pojawiające się na płótnach łuki, arkady i ukośne linie można postrzegać jako aluzję do kształtów i przedmiotów świata, który został przez Umiastowskiego niemal całkowicie wyrugowany z jego rozważań artystycznych, po to by nie rozpraszać i nie odwracać uwagi od wartości i własności malarstwa. W pracach artysty faktura, barwa i forma stanowią jedność, między nimi toczy się dialog na temat obrazu i malarskiego widzenia, które wyabstrahowuje z rzeczywistości kształty archetypiczne, leżące u źródeł imaginarium człowieka. Rygorystyczna postawa Umiastowskiego zaowocowała wypowiedziami surowymi, prowokującymi fundamentalne pytania na temat prawdy, możliwości przekładu rzeczywistości na język obrazu, narracyjności i alegoryczności przedstawienia czy w końcu autotelicznej natury malarstwa.
 
Izabela Kopania